مواد فعال چیست؟
مواد فعال (Active) نقشی ویژه در محصولات مراقبت از پوست دارند. یک ماده فعال آن مادهای است که یک محصول از این نوع محصولات را مؤثر میکند. به عبارتی ساده تر آنچه پوست برای رفع مشکل و نگرانی پوستی از قبیل جوش، چروک، لک، آفتاب سوختگی و غیره نیاز دارد، تأمین مینماید. این مواد روی لایههای سطحی پوست یا روی لایههای عمقی آن تاثیر گذارند. با افزایش سن و همچنین آسیبهای ناشی از تأثیرات محیطی مانند آفتاب، آلودگی و … پوست نمیتواند مانند زمانی که جوان است عمل نماید. در واقع مواد فعال پوست را مجبور میکنند مانند زمانی که جوان است عمل کند یا موادی را برای پوست فراهم آورد که در برابر آسیبهای محیطی مقاومت و مبارزه کند. مواد اولیهای مانند ویتامین C، آنتیاکسیدانها، هیالورونیک اسید، نیاسینامید، آلفا هیدروکسی اسیدها، رتینول و … از جمله مواد اکتیو به حساب میآیند. این مواد یا وارد سلولهای پوستی میشوند و عملکرد مستقیم دارند، یا شرایطی را جهت تأثیرگذاری به وجود میآورند مانند جلوگیری از تولید ملانین. از این رو ترکیبات اکتیو لیست بلند بالایی داشته و دامنه وسیعی را در بر میگیرند. مصرف کننده برای انتخاب محصول مناسب پوست خود باید مواد اولیه و فعال موجود در آن را بررسی کند تا بتواند انتخاب مناسب را انجام دهد. اما معمولاً با لیستی طولانی و تبلیغات گیج کننده بسیاری روبرو میشود. در این نوشتار سعی شده تا به طور خلاصه به شما جهت انتخاب محصول حاوی ماده یا مواد فعال کمک شود. البته توجه به این نکته ضروری است که سایر مواد اولیه مورد استفاده در یک محصول مراقبت از پوست نیز بی تأثیر نیستند. در واقع مواد غیرفعال هم نقش کلیدی در رساندن ماده فعال به پوست دارند و کیفیت و نوع آنها در انتخاب محصول مناسب باید در نظر گرفته شود.
شایان توجه اینکه استفاده زیاد از مواد فعال، خود میتواند برای پوست آسیبزا نیز باشد.
در زیر به لیستی از مواد اکتیو پرکاربرد و عملکرد آنها اشاره شده است:
1. Alpha Hydroxy Acids (AHAs)
اسیدهای این خانواده از منابع طبیعی مانند شیر یا قند میوهها گرفته شده است. این ترکیبات لایهبردارهای مناسبیاند که به حذف سلولهای مرده از سطح پوست و بازسازی آن کمک میکنند. AHAs به طور وسیعی در محصولات ضد چروک و ضد لک کاربرد دارند. همچنین در کنترل جوش، شفافیت پوست و بطور کلی بهبود بافت و ظاهر پوست مؤثرند. دو ترکیب شناخته شده و پرطرفدار از این محصولات لاکتیک اسید (Lactic Acid) مشتق شده از شیر و گلایکولیک اسید (Glycolic Acid) سنتز شده از شکر میباشند. لاکتیک اسید دارای سایز مولکولی بزرگتری میباشد. در لایههای سطحی پوست موثر بوده و به طور کلی یک لایهبردار ملایم است. در نتیجه برای پوستهای حساس مناسب میباشد. سایز مولکولهای گلایکولیک اسید ریزتر بوده و با نفوذ به لایههای عمقی تر لایهبرداری بیشتری میکند.
نکات مهم:
- از استفاده همزمان محصولات حاوی AHAs و رتینول خودداری کنید.
- بهترین زمان استفاده از محصولات حاوی AHAs در روتین شبانه است.
2. بتا هیدروکسی اسیدها (Beta Hydroxy Acids (BHAs))
بتا هیدروکسی اسیدها نسبت به AHAs لایهبردار قویتری بوده و تا عمق بیشتری از لایههای پوست تأثیر میگذارند. از آنجایی که ترکیبات شیمیایی BHAs محلول در روغن میباشند در منافذ پوست عمقیتر عمل نموده و سبوم اضافی را در خود حل مینمایند. از اینرو برای پوستهای چرب، مستعد جوش و دانههای سر سیاه مناسباند. سالیسیلیک اسید (Salicylic Acid) از بهترین و شناخته شده ترین ترکیبات BHAs است که در پاکسازی پوست و منافذ آن مؤثر است.
نکات مهم:
- بهترین زمان استفاده از محصولات حاوی BHAs در روتین شبانه است.
3. هیالورونیک اسید (Hyaluronic Acid)
هیالورونیک اسید یک مرطوب کننده و آبرسان قوی است. از اینرو یک ماده پرطرفدار در محصولات ضد چروک و anti-aging است. هیالورونیک اسید به طور طبیعی در بدن وجود دارد اما با افزایش سن مقدار آن کاهش مییابد. استفاده از ترکیبات حاوی هیالورونیک اسید به جذب رطوبت و آبرسانی پوست کمک میکند. همچنین در افزایش قوام و حجم پوست و کاهش چین و چروک مؤثر است. ترکیبات حاوی هیالورونیک اسید برای همه پوستها به ویژه دهیدراته مناسباند.
نکات مهم:
- این ماده در روتین روزانه صبح و شب قابل استفاده است.
- استفاده از آن به همراه ویتامین C تأثیر بیشتری دارد.
- محصولات حاوی هیالورنیک اسید حتماً روی پوست مرطوب استفاده شود. این امر به عملکرد درست هیالورنیک اسید کمک میکند. اگر روی پوست خشک استفاده شود باعث کشیدن آب از اعماق پوست شده و منجر به خشکی بیشتر پوست میشود.
- بعد از استفاده از محصولات حاوی هیالورنیک اسید نیز حتماً کرم مرطوب کننده استفاده شود. این امر به حفظ بهتر رطوبت پوست کمک میکند. در غیر این صورت میتواند به خشکی و از دست دادن آب پوست منجر شود.
سرم صورت هیالورونیک اسید اسنتا برای کاهش چین چروکها در اثر آبرسانی عمقی، داشتن پوستی حجیمتر، شفافتر، شادابتر و صافتر فرمولاسیون شده است.
4. ویتامین C
ترکیبی که نیاز به معرفی ندارد و یکی از مؤثرترین آنتیاکسیدانها برای پوست است. هدیه ویتامین C به پوست جوانی، درخشش و مبارزه با آسیبهای ناشی از آفتاب و آلودگیهاست. کلاژنسازی را تحریک و الاستیسیته پوست را افزایش میدهد. از اینرو در برطرف کردن خطوط ریز، چروکها و لکهایی که با افزایش سن ایجاد میشوند مؤثر است. تأثیر ویتامین C در شفافیت و درمان لکهای پوستی بسیار قابل توجه است. با این وجود ترکیبی چالشی است زیرا ناپایدار است. مشتقاتی از ویتامین C مانند آسکوربیک (Ascorbic Acid) پایدارترند و در محصولات پوستی استفاده میشوند.
نکات مهم:
- محصولات حاوی ویتامین C را همراه با BHAs و AHAs استفاده نکنید.
- محصولات حاوی ویتامین C را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. این محصولات نباید در معرض مستقیم نور خورشید باشند تا از اکسیداسیون آنها جلوگیری شود.
- این ماده در روتین روزانه صبح و شب قابل استفاده است.
سرم صورت ویتامین C اسنتا حاوی عصاره گل انار، هیبیسکوس و میزان بالای آنتیاکسیدان است که در شفافیت، کاهش لک، استحکام و آبرسانی پوست بسیار مؤثر است.
5. نیاسینامید (Niacinamide)
یک ترکیب بینظیر ضد التهاب، نرم کننده، ضد جوش و حتی مناسب برای بیماری رزاسه (rosacea) است. این ترکیب مشتقی از ویتامین B3 بوده و در افزایش الاستیسیته پوست و شادابی آن نیز مؤثر است. برای انواع پوست به ویژه پوستهای حساس مناسب میباشد. ترکیبات حاوی نیاسینامید با درصدهای مختلف خواص متفاوت دارد و درصد بالاتر (10%) حتی به کوچک شدن منافذ نیز کمک میکند. معمولاً به صورت سرم با چربی کم برای پوستهای چرب بسیار توصیه میشود.
نکات مهم:
- ترکیبات حاوی نیاسینامید به دفعات در طول روز و در محصولات مختلف مانند تونر، سرم و کرم قابل استفاده میباشند.
سرم صورت نیاسینامید اسنتا با بافتی سبک و دارای خاصیت ضد جوش، آبرسان، کنترل منافذ، ضد چروک و کنترل چربی پوست است.
6. Vitamin E
به طور طبیعی در پوست وجود دارد که در برابر آسیبهای محیطی و آفتاب مقدار آن کاهش مییابد. ویتامین E دارای خاصیت آنتیاکسیدانی بوده و از پوست در برابر اثرات رادیکالهای زیاد محافظت میکند. ویتامین E نیز مانند ویتامین C ناپایدار است و باید در فرم پایدار در محصولات پوستی استفاده شود.
در محصولات مختلف اسنتا مانند سرم صورت آنتیاکسیدان، کرمها، سرم مو و بالمها از ویتامین E استفاده شده است.
7. رتینول (Retinol)
ترکیبی قدرتمند در درمان جوش، علائم افزایش سن، چروکها و داشتن پوستی شفاف است. رتینول از مشتقات ویتامین A است و کاربرد فراوانی در محصولات ضد چروک دارد. رتینول با رادیکالهای آزاد مبارزه و به هیدراته شدن پوست کمک میکند.
نکات مهم:
- محصولات حاوی رتینول را همراه با BHAs و AHAs استفاده نکنید.
8. Ceramides
سرامیدها در واقع اسیدهای چرب با زنجیر بلند (long-chain fatty acids) و اصطلاحاً لیپیدهای طبیعی میباشند. سرامیدها بخش مهمی از لایه خارجی پوست (اپیدرم) بوده که مانند سدی از پوست در برابر آسیبهای محیطی محافظت میکنند و در حفظ رطوبت نقش زیادی دارند. در صورت کاهش سرامیدها در پوست این سد دفاعی تضعیف و منجر به خشکی، حساسیت و التهابات پوستی میشود. متأسفانه میزان سرامید و اسیدهای چرب طبیعی پوست با افزایش سن و همچنین در برابر گرما، مواد شیمیایی و آلودگیهای محیطی به سرعت کاهش پیدا میکند. از این رو استفاده از ترکیبات حاوی سرامید به تقویت سد دفاعی پوست و رفع خشکی، تیرگی و بازگرداندن شفافیت و طراوت آن کمک میکند. این خاصیت سرامیدها را به ترکیباتی مورد توجه در محصولات ضد چروک تبدیل کرده است.
چگونه ماده فعال مناسب را انتخاب کنیم؟
انتخاب ماده اکتیو مناسب و در نتیجه محصول مناسب برای پوست بسیار اهمیت دارد. زیرا انتخاب نامناسب میتواند تأثیرات منفی و عوارض جانبی زیادی داشته باشد. برای انتخاب محصول مناسب به نکات زیر توجه کنید:
1. شناختن پوست خود
شناخت نوع پوست و مشکلات آن قدم مهمی در انتخاب مواد فعال و محصول مناسب برای داشتن پوستی سالم و با نشاط است.
2. زمان، ترتیب و روش استفاده صحیح مواد فعال
استفاده همزمان چند ماده فعال در روتین پوستی میتواند گیج کننده و در عین حال استفاده نادرست میتواند آسیب بیشتری به پوست برساند. استفاده از ترکیبات حاوی ویتامینها در روتین روز و ترکیبات حاوی لایهبردارها در روتین شبانه توصیه میشود. همچنین استفاده از مواد فعال را باید با غلظتهای و دفعات کمتر شروع و به تدریج زیاد کرد.
3. دقت به مواد غیر فعال محصول حاوی ماده فعال انتخابی
محصول پوستی ترکیبی از مواد فعال و غیرفعال است. هنگام انتخاب محصول به مواد غیر فعال نیز توجه کنید تا از آلرژی و حساسیت احتمالی به آنها جلوگیری شود.
نکات مهم در هنگام استفاده از محصولات حاوی مواد اکتیو
- سعی کنید از ترکیبات حاوی چند ماده اکتیو یا استفاده از چند محصول مختلف حاوی مواد اکتیو مختلف اجتناب کنید. در صورت نیاز ابتدا هر کدام را به طور جداگانه بر روی پوست تست نمایید و بعد از بررسی واکنش پوست به هر کدام، به طور همزمان از آنها استفاده نمایید.
- استفاده طولانی مدت و همیشگی از یک ماده اکتیو توصیه نمیشود. مواد اکتیو برای حل یک مشکل پوستی استفاده میشوند. بعد از حل این مشکل بهتر است با محصولات دیگر جایگزین شود و در صورت بروز مجدد آن مشکل دوباره استفاده شود.
با انتخاب آگاهانه و درست نه تنها پوست بهتری خواهید داشت بلکه از اتلاف هزینه خود جلوگیری خواهید کرد.
References:
1. “Skin anti-aging strategies”
Ruta Ganceviciene, Aikaterini Liakou, Athanasios Theodoridis, Evgenia Makrantonaki, Christos C. Zouboulis; Dermatoendocrinol 2012 Jul 1; 4(3): 308–319.
2. “The Roles of Vitamin C in Skin Health”
Juliet M. Pullar, Anitra C. Carr, and Margreet C. M. Vissers; Nutrients 2017 Aug; 9(8): 866.
3. “Hyaluronic acid: A key molecule in skin aging”
Eleni Papakonstantinou, Michael Roth, George Karakiulakis; Dermatoendocrinol 2012 Jul 1; 4(3): 253–258.
4. “Nicotinic acid/niacinamide and the skin”
J Cosmet; Dermatol 2004 Apr; 3(2): 88-93.
5. “Ceramides and skin function”
Luisa Coderch, Olga López, Alfonso de la Maza, José L Parra; Am J Clin Dermatol 2003; 4(2): 107-29.
6. “Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety”
Siddharth Mukherjee, Abhijit Date, Vandana Patravale, Hans Christian Korting, Alexander Roeder, Günther Weindl; Clin Interv Aging 2006 Dec; 1(4): 327–348.
7. “The role of vitamin E in normal and damaged skin”
F. Nachbar1, H. C. Korting; J. Mol. Med. (Berl) 1995 Jan; 73(1):7-17.