مواد مختل کننده عملکرد غدد درون ریز (Endocrine-Disrupting Chemicals _ EDCs) چیست؟
EDCs ترکیباتی هستند که با اختلال در عملکرد غدد درون ریز، بر سلامت انسان و حیوانات تأثیر منفی میگذارند. منشأ آنها مصنوعی یا طبیعی است و میتواند از منابع مختلف مانند برخی بطریها و ظروف پلاستیکی، آستر قوطی فلزی کنسروها، مواد شوینده، مواد غذایی، اسباب بازیها، مواد آرایشی و سموم دفع آفات وارد بدن شده و مشکلاتی در زمینه رشد، تولید مثل، عملکرد مغز، سیستم ایمنی و غیره ایجاد کند. برخی از مواد شیمیایی EDCs به سرعت در محیط زیست تجزیه میشوند و این ویژگی آنها را به طور بالقوه خطرناک و سمی میکند.
آیین نامه (EC) شماره 1223/2009 اتحادیه اروپا (در مورد محصولات آرایشی) که یک چارچوب نظارتی برای حفظ سلامتی انسان میباشد برای رفع خطرات احتمالی تهدید کننده سلامتی مقرراتی وضع نموده که در بر گیرنده محدودیت و ممنوعیت استفاده از برخی مواد اولیه در محصولات آرایشی است. این قوانین بر اساس کمیته علمی ارزیابی ایمنی مصرف کننده (SCCS) وضع شدهاند. این کمیته به نگرانیهای علمی در مورد مواد مختل کننده عملکرد غدد درون ریز موجود در مواد آرایشی و همچنین سایر مواد نگران کننده در این زمینه میپردازد.
چگونه در زندگی روزمره از EDCs در هنگام استفاده از شویندهها، مرطوب کنندهها، محصولات مراقبت از مو و محصولات آرایشی دوری کنیم؟
ما روزانه از محصولات حاوی این ترکیبات بر روی صورت، زیر بغل و حتی در اطراف دهان خود استفاده میکنیم. زندگی امروزی مملو از شامپوها، دئودورانتها، صابونها، خمیردندانها، کرمها، ضدآفتابها و اسکرابها است که از همه آنها برای اینکه احساس، ظاهر و بوی خوبی داشته باشیم استفاده میکنیم.
اما این حس جوانی، زیبایی و سلامتی با انتخاب نادرست محصولات میتواند یک نتیجه خطرناک در پی داشته باشد. چرا که بسیاری از محصولات “سلامتی و زیبایی” مورد استفاده روزانه ما، حاوی مواد شیمیایی مصنوعی – از جمله EDCs – میباشند که مختل کننده عملکرد غدد درون ریز بوده و به شدت برای سلامتی مضرند.
چگونه EDCs از محصولات آرایشی وارد بدن میشود؟
این مواد از طریق پوست جذب میگردند. در واقع، برخی از گروههای مواد شیمیایی که به طور خاص برای کمک به نفوذ محصولات به پوست استفاده میشوند، خود عامل مختل کننده هورمونها میباشند. به ویژه در خانمها که استفاده بیشتری از کرمهای مرطوب کننده، برنز کننده، آرایشی و غیره میکنند.
حتی این نگرانی وجود دارد که نوزاد متولد شده در برابر مواد شیمیایی جذب شده توسط مادر آسیب پذیر باشد. البته مردان به همان میزان زنان آسیب پذیرند، به خصوص در برابر مواد شیمیایی مختل کننده هورمون که میتواند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد.
آیا میتوانم لوازم آرایشی فاقد EDCs را انتخاب کنم؟
برچسب روی محصول را بخوانید: لیست مواد تشکیل دهنده هر محصول را مطالعه کنید و از انتخاب محصولاتی که حاوی تریکلوزان، پارابن، فتالاتها، بنزوفنون میباشند اجتناب کنید.
البته حتی طبق قوانین اتحادیه اروپا و FDA نیز نوشتن اسامی همه مواد تشکیل دهنده بر روی لیبل اجباری نیست. به طور مثال عطرهای (Fragrances) موجود در بسیاری از محصولات مانند شامپو، کاندیشنر، لوسیون، کاغذ توالت و حتی اسباب بازی کودکان میتوانند حاوی فتالاتها باشند. به منظور اجتناب از این ترکیبات سعی کنید محصولاتی که حاوی اسانسهای سنتزی هستند را انتخاب ننمایید.
عمدتاً چه ترکیباتی هستند؟ EDCs
- بیس فنول (Bisphenol A – BPA): برای ساخت پلاستیکهای پلیکربنات و رزینهای اپوکسی استفاده میشود. این ترکیب در بسیاری از محصولات پلاستیکی از جمله ظروف نگهداری مواد غذایی یافت میشود.
- دیوکسینها (Dioxins): در تولید علف کشها و پروسه سفید کردن کاغذ استفاده میشوند، همچنین در نتیجه سوزاندن زباله و آتشسوزی در محیط آزاد میشوند.
- پرکلرات (Perchlorate): در صنایع هوافضا، اسلحهسازی، صنایع دارویی و حتی در آب آشامیدنی وجود دارد.
- Perfluoroalkyl و Polyfluoroalkyl (PFAS): پلی فلوئوروآلكیل (PFAS) در برخی از مواد آرایشی مانند کرمهای آرایشی و مرطوب كننده استفاده میشود تا به جذب بهتر آنها کمک کند.با انتخاب لوازم آرایشی فاقد PFAS ، میزان مواجهه خود را محدود کنید – این مواد در لیست مواد تشکیل دهنده به عنوان ماده شیمیایی با نام “فلورو” یا “PTFE” برچسب گذاری میشوند. .برخی از محصولات دیگر مانند نخ دندان نیز ممکن است حاوی PFAS باشد.
- فتالاتها (Phthalates): که برای انعطاف پذیری پلاستیکها استفاده میشود، و در برخی از بستهبندی مواد غذایی، مواد آرایشی، اسباب بازیهای کودکان و تجهیزات پزشکی یافت میشود. فتالاتها به دلیل پتانسیل مختل کننده غدد درون ریز، توانایی ایجاد استرس، مشکلات رشد جنینی، اختلالات تولید مثل در حیوانات را دارند. در مورد تماس انسان با فتالات، شواهدی وجود دارد که مواجهه با آنها در زمان بارداری و قبل از تولد، ممکن است اثرات شناختی، ذهنی و رفتاری مانند ضریب هوشی پایینتر ، سقط جنین و … داشته باشد.
- فیتواستروژنها (Phytoestrogens): موادی که به طور طبیعی در گیاهان دارای فعالیت هورمونی میباشند. به عنوان مثال در محصولات سویا از جمله توفو یا شیر سویا موجودند.
- تریکلوزان (Triclosan): به عنوان یک عامل ضد باکتری شناخته شده و در خمیر دندان و صابونها استفاده میشود.
- پارابنها (p-hydroxybenzoic acid esters): گروهی از مواد شیمیاییاند که در برخی از مواد آرایشی، کرمها، محصولات مو و ضد به عنوان نگهدارنده استفاده میشوند. برخی از پارابنها خاصیت برهم زننده هورمون را داشته و با سرطان پستان نیز ارتباط دارند.
انجمن سرطان پستان انگلستان اطلاعات مفیدی در مورد پارابنها منتشر نموده است.
References:
